İstanbul Gedik Üniversitesi’nde lisansüstü eğitimin en kritik aşaması olan tez yazımı, akademik disiplin, titizlik ve üniversite yönergelerine kesin uyum gerektiren bir süreçtir. Bu yoğun ve uzun soluklu çalışma sırasında, deneyimsiz öğrencilerin benzer hatalara düşmesi oldukça yaygındır. Bu hatalar, bazen içeriğin kalitesini gölgeleyebilir, bazen de teknik nedenlerle tezin ret edilme riskini artırabilir. Bu rehber, İstanbul Gedik Üniversitesi öğrencilerinin tez yazarken sıklıkla karşılaştığı temel sorunları ortaya koymayı ve bu sorunlara pratik, etkili çözüm önerileri sunmayı amaçlamaktadır. Hataların farkında olmak ve önlemlerini almak, tez sürecinizi çok daha sorunsuz ve başarılı kılacaktır. Unutmayın, bu tür zorlukların üstesinden gelmek için profesyonel tez danışmanlık hizmetleri her zaman değerli bir destek sağlar.
1. Format ve Yazım Kurallarına Uymama: Görünmez Engel
En sık karşılaşılan ve genellikle en kolay düzeltilebilecek hatalar, üniversitenin resmi tez yazım kılavuzuna uyulmamasından kaynaklanır. Bu hatalar şunları içerir:
- Yanlış Sayfa Düzeni: Kenar boşlukları, satır aralığı, yazı tipi (Times New Roman) ve punto (12 punto) kurallarının gözden kaçırılması.
- Kaynakça Felaketi: Tutarsız kaynakça stili (APA, MLA, Chicago), eksik veya yanlış yazar bilgisi, doi numarası unutulması ve metin içi atıflarla kaynakça listesi arasında uyumsuzluk.
- Bölümleme ve Numaralandırma Hataları: İçindekiler, şekiller listesi ve tablolar listesinin otomatik oluşturulmaması, başlık numaralandırma sisteminde hata yapılması.
Çözüm: Üniversite kılavuzunu yazmaya başlamadan önce birkaç kez dikkatlice okuyun. Word’ün “Stiller” özelliğini kullanarak tüm başlıklarınızı biçimlendirin. EndNote, Mendeley veya Zotero gibi bir referans yönetim yazılımı kullanarak kaynakça oluşturun. Tezinizin son halini teslim etmeden önce, formatı satır satır kontrol edin veya bu titiz kontrol için akademik yardım alın.
2. Zayıf Literatür Taraması ve Eleştirel Eksiklik
Birçok tez, literatür taramasını sadece ilgili kaynakları arka arkaya sıralayan bir “alıntı listesi” olarak sunar. Bu pasif yaklaşım, çalışmanın teorik çerçevesini zayıflatır.
- Hata: Kaynakların özetlenmesi ancak karşılaştırılmaması veya eleştirel olarak analiz edilmemesi. Çalışmanın literatürde tam olarak nereye oturduğunun ve ne gibi bir boşluğu dolduracağının net ifade edilmemesi.
- Çözüm: Literatür taramanızda bir “hikaye” anlatın. Farklı yazarların argümanlarını karşılaştırın, metodolojik farklılıkları tartışın, birbiriyle çelişen bulguları yorumlayın. Amacınız, okuyucuyu neden tam da sizin araştırma sorunuzun önemli ve gerekli olduğuna ikna etmek olmalıdır. Bu analitik sentez becerisini geliştirmekte zorlanıyorsanız, dergi makalesi yardımı almak size faydalı olabilir.
3. Metodoloji Bölümünün Yetersizliği ve Veri Analizi Hataları
Metodoloji, tezinizin güvenilirliğinin temelidir. Bu bölümdeki eksiklikler veya analiz hataları, tüm bulgularınızı şüpheli hale getirebilir.
- Hata: Kullanılan yöntemlerin yeterince detaylandırılmaması (“anket yapıldı” demek yeterli değildir; soru sayısı, ölçek, örneklem seçimi, uygulama süreci anlatılmalıdır). Yanlış istatistiksel test seçimi veya yanlış yorumlama. Ham verilerin doğrudan sunulması, analiz edilmiş ve yorumlanmış verilerin sunulmaması.
- Çözüm: Metodolojiyi, başka bir araştırmacının çalışmanızı birebir tekrarlayabileceği kadar net yazın. İstatistiksel analizlerinizi bir uzmana danışın veya profesyonel veri analizi yaptırma hizmetinden faydalanın. Bulgular bölümünüzde, sadece sonuçları değil, bu sonuçların ne anlama geldiğini de kısaca açıklayın.
4. İntihal (Benzerlik) Riski ve Özgünlük Sorunu
İstanbul Gedik Üniversitesi, tüm tezleri intihal tarama yazılımlarıyla kontrol eder. Bilinçsizce yapılan alıntılar bile yüksek benzerlik oranına neden olabilir.
- Hata: Başka bir kaynaktan alınan bir fikri veya cümleyi tırnak işareti ve uygun atıf olmadan kullanmak. Kaynağı değiştirerek yeniden ifade etme (paraphrase) işlemini doğru yapmamak, orijinal cümlenin yapısını çok korumak.
- Çözüm: Her başka kaynaktan aldığınız bilgiyi mutlaka, üniversitenizin stilinde atıf yaparak belirtin. Paraphrase yaparken, cümlenin yapısını tamamen değiştirin ve kelimeleri eş anlamlılarıyla değiştirmenin yeterli olmadığını unutmayın. Tezinizi teslim etmeden mutlaka profesyonel bir intihal raporu alın ve yüksek benzerlik gösteren kısımları yeniden yazın.
5. Tutarsız Anlatım, Dil Hataları ve Zayıf Sonuçlandırma
Tezin genel akışı ve sunumu da sık hata yapılan alanlardandır.
- Hata: Girişte ortaya konan amaçla, sonuç bölümünde varılan noktanın örtüşmemesi. Tartışma bölümünün, bulguların basit bir tekrarı olması ve derinlemesine yorum içermemesi. Dil bilgisi, yazım ve noktalama hatalarının fazlalığı.
- Çözüm: Tezinizi bir bütün olarak düşünün. Girişte sorduğunuz soruyu, sonuçta net bir şekilde cevaplandırdığınızdan emin olun. Tartışma bölümünüzde “Bu bulgu, X’in Y üzerindeki etkisi hakkında literatürdeki Z çalışmasının iddiasını desteklemektedir, ancak W çalışmasıyla çelişmektedir, bunun nedeni…” gibi analitik ifadeler kullanın. Dil ve anlatım akışı için tezinizi yüksek sesle okuyun veya bir akademi danışmanlığı hizmeti ile profesyonel düzenleme (editing) desteği alın.
⚠️ Tez yazımı bir maratondur. Hatalardan kaçınmak, bitiş çizgisine daha taze ve güvenle ulaşmanızı sağlar. Profesyonel destek, bu maratonda size eşlik eden antrenörünüzdür.
