Lisans Tezi Yaptırma – Lisans Tezi Danışmanlık
Tezlerde en sık görülen ve en çok yanlış anlaşılan tekniklerden biri normallik testidir. Çoğu öğrenci (ve ne yazık ki kimi raporlar), normallik testini “yola çıkmadan önce mecburî bir bariyer” gibi…
Bir modelin doğru, anlamlı ve savunulabilir olması yalnızca “anlamlı katsayılar”a sahip olmak değildir. Her model, arkasında varsayımlar taşır; bu varsayımlar, verinizin doğasına, ölçme düzeyine, örneklem tasarımına, bağlamsal bağımlılıklarına (sınıf, klinik,…
Tezlerde en sık görülen görünmez sorunlardan biri çoklu doğrusal bağlantıdır (multicollinearity). Ölçtüğünüz açıklayıcı değişkenlerin birbirleriyle aşırı ilişkili olduğu durumlarda, tahmin edilen katsayılar oynak, işareti belirsiz, standard hataları şişmiş ve yorum…
Bir tezde “p<…” yazmak kolay; belirsizliği adil ve ikna edici biçimde raporlamak zordur. Özellikle küçük–orta örneklemler, sıralı (Likert) veriler, ikili/sayım sonuçlar, kümelenmiş yapılar (sınıf–klinik–işletme), arabuluculuk/düzenleyicilik gibi çarpık dağılımlı etkiler ve…
Arabuluculuk (mediation) “nasıl” sorusuna yanıt verirken, düzenleyicilik (moderation) “ne zaman, kimde ve hangi koşulda” sorularını yanıtlar. Bir eğitim programı başarıyı artırır ama öz-düzenleme düzeyi yüksek öğrencilerde etkisi daha mı güçlü?…
“Arabuluculuk” (mediation) analizi, X nedeninin Y sonucuna etkisinin, M denen bir süreç/ mekanizma üzerinden nasıl işlediğini sınar. Bir eğitim programı motivasyonu artırıyor çünkü öz-yeterliği güçlendiriyor; yoğun bakımda iş yükü tükenmişliği…
Gruplar arası karşılaştırma yapılan her tez, şu soruyla yüzleşir: “Aynı yapıyı farklı gruplarda aynı şekilde ölçüyor muyum?” Bu sorunun istatistiksel ve metodolojik cevabı Çoklu Grup Doğrulayıcı Faktör Analizi (MG-CFA)’dır. MG-CFA,…
Bir ölçekle iki grubu karşılaştırdığınızda gerçekten aynı şeyi mi ölçüyorsunuz? Cinsiyet, okul türü, kültür, yaş, klinik durum gibi gruplar arasında görülen puan farkları çoğu zaman “gerçek fark” gibi raporlanır. Oysa…
“Bu ölçek gerçekten ölçtüğünü iddia ettiği yapıyı mı ölçüyor?” sorusuna tek bir testle cevap verilemez. Yapı geçerliğidosyasının en kritik katmanı yakınsak–ayrışan geçerliktir: Yakınsak (convergent): Aynı yapının farklı göstergeleri birbirine yaklaşır,…
Bir ölçeğin puanı, ancak doğru yapıyı ölçtüğü kadar anlamlıdır. “Yapı geçerliği” işte bu sorunun cevabıdır: Ölçtüğünüz şey, gerçekten ölçmek istediğiniz şey midir? Tez metinlerinde yapı geçerliğini yalnızca bir–iki cümleye sıkıştırmak,…
Bir ölçeğin iç tutarlılığını raporlarken çoğu tez tek bir sayıya sığınır: Cronbach alfa. Bu sayı kimi zaman “büyüdükçe iyi” diye algılanır; hatta kimi çalışmalar, salt alfayı yükseltmek için benzer maddeleri…
Bir tezin kemik yapısı yöntemdir; o kemiği bir arada tutan bağ dokusu ise güvenirliktir. Güvenirlik, ölçümünüzün tutarlılık ve tekrarlanabilirlik derecesidir: Aynı yapıyı aynı koşullarda ölçtüğünüzde benzer sonuçlar alabiliyor musunuz? Bu…
Bir tezde ölçme düzeyi seçimi yalnızca teknik bir kutucuk işareti değildir; hangi iddiaları kurabileceğinizi, hangi karşılaştırmaların anlamlı olduğunu ve hangi analitik araçların kullanılabileceğini belirler. “Aralık” (interval) düzeyindeki değişkenler, eşit aralık…
Bir değişkenin nominal (adlandırma) mı yoksa sıralı (ordinal) mı olduğuna verilecek karar, tezinizin istatistiksel kaderini belirler. Aynı veriyi “etiket” olarak ele alırsanız yapabilecekleriniz sınırlıdır; “derece” olarak ele alırsanız bambaşka yollar…
Bir tezin istatistiksel iskeleti, verinin ölçme düzeyi üzerine kurulur. Çoğu metodolojik hata, hipotezlerin zayıflığından değil; değişkenlerin “ne oldukları” ile “onlara nasıl davrandığımız” arasındaki uyuşmazlıktan doğar. Nominal sınıflar, Sıralı dereceler, Aralık…
Tipik durum (typical case) örnekleme, nitel araştırmada sahayı “olağan hâliyle” yakalamanın disiplinli yoludur. Aykırı, uç veya nadir örneklerin büyüleyici cazibesine kapılmadan, ortalama uygulamanın anatomisini çıkarır. Bu yaklaşım, özellikle durum tespiti,…
Aykırı durum örnekleme, nitel araştırmanın en keskin bıçaklarından biridir: uçtaki vakaları—olağanüstü başarılı, şaşırtıcı biçimde başarısız, beklenenin tersine davranan ya da normdan sapmış örnekleri—bilinçli olarak seçip inceleyerek mekanizmaları ve sınır koşullarını…
Maksimum çeşitlilik (maximum variation) örnekleme, nitel araştırma literatürünün en “vizyoner” amaçlı örnekleme stratejilerinden biridir. Vizyoner diyoruz; çünkü amacınız yalnızca tek bir bağlamda derinleşmek değil, aynı olgunun farklı bağlamlarda aldığı halleri…
Kartopu (snowball/chain) örnekleme, araştırmacının görünmez, dağınık ya da erişimi kısıtlı topluluklara ulaşmasını sağlayan, ağ temelli bir stratejidir. Mantığı basittir: Araştırma konusuyla ilişkili birkaç “tohum” katılımcı ile başlanır; her katılımcıdan, benzer…
Kuramsal örnekleme, nitel araştırma ekosisteminin belki de en yanlış anlaşılan ama en yaratıcı bileşenidir. “Kaç kişi?” sorusuna sabit bir sayı vermez; bunun yerine “Kimden, ne zaman, neden ve sırada kim?”…