Lisans (bitirme projesi) ve ön lisans (bitirme ödevi) tezleri, öğrencilerin üniversite eğitimlerinin en önemli çıktılarından biridir. Antalya Belek Üniversitesi’nde bu süreç, öğrencilerin belirli bir alanda edindikleri bilgiyi uygulama, araştırma yapma ve akademik bir çalışmayı disiplinli bir şekilde tamamlama becerilerini göstermeleri için değerli bir fırsattır. Ancak, tecrübesizlik, zaman yönetimi sorunları veya akademik yazım kurallarına aşina olmama gibi nedenlerle öğrenciler sıklıkla benzer hatalara düşebilmektedir. Bu hataları önceden bilmek ve kaçınmak, tez sürecini çok daha sorunsuz ve başarılı bir şekilde tamamlamanızı sağlayacaktır. İşte, Antalya Belek Üniversitesi’nde lisans ve ön lisans düzeyinde hazırlanan tezlerde karşılaşılan en yaygın hatalar ve bu hatalardan kaçınma yolları.
1. Konu ve Kapsamla İlgili Hatalar
Tezin temelini oluşturan konu seçimi ve kapsam belirleme, en başta yapılan ve tüm süreci etkileyen kritik adımlardır.
- Çok Geniş veya Çok Dar Konu Seçimi: “Türk Edebiyatı” gibi çok geniş bir konu, yüzeysel kalmanıza neden olur. Tam tersine, “XX. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Antalya’da Yayınlanan Yerel Bir Gazetenin Kültür Sayfası” gibi aşırı dar ve kaynak bulmanın zor olduğu bir konu da sorun yaratabilir. Konunuz, belirli bir soruyu cevaplayacak ve mevcut zamanınızda derinlemesine inceleyebileceğiniz ölçüde olmalıdır.
- Net Bir Araştırma Sorusu ve Amacın Olmaması: Teziniz hangi soruyu cevaplıyor? Amacınız nedir? Bu sorulara net bir cevabınız yoksa, tez tutarsız ve odaksız olacaktır. Giriş bölümünüzde “Bu çalışmanın amacı…” şeklinde net bir ifade mutlaka yer almalıdır.
- Kopya veya Başkasının Çalışmasından İlham Alma: İnternetten bulunan hazır tezleri olduğu gibi kopyalamak veya çok benzerini yapmak, ciddi bir intihal suçudur ve akademik yaptırımla sonuçlanır. Konunuz size özgün olmalı, fikirleriniz kendi yorumunuzu içermelidir.
2. Planlama ve Zaman Yönetimi Hataları
Tez, bir gecede yazılacak bir ödev değildir. Süreci iyi planlamamak en büyük tuzaklardan biridir.
- Erteleme (Prokrastinasyon): Tez yazımını dönem sonuna veya teslim tarihine yakın bir tarihe ertelemek, kalitesiz bir çalışmaya, aşırı strese ve yetiştirememe korkusuna yol açar. Tez için aylar öncesinden gerçekçi bir zaman çizelgesi hazırlayın ve bu plana mümkün olduğunca sadık kalın.
- Danışmanla Yetersiz İletişim: Danışmanınızla düzenli görüşmez, geri bildirim almaz ve yönlendirmesine açık olmazsanız, yanlış yönde ilerleme riskiniz artar. Belirli aralıklarla (örneğin 2 haftada bir) danışmanınıza gelişmeleri bildirin ve aldığınız eleştirileri dikkate alın.
- Araştırma ve Yazım Dengesizliği: Tüm zamanınızı sadece okumakla veya sadece yazmakla geçirmeyin. Bu iki faaliyeti paralel ve dengeli yürütün. Okudukça yazın, yazdıkça yeni kaynaklara ihtiyaç duyduğunuzu fark edin.
3. Akademik Yazım ve Biçimsel Hatalar
İçerik kadar, bu içeriğin nasıl sunulduğu da notunuzu doğrudan etkiler.
- Üniversite Yazım Kılavuzuna Uymamak: Antalya Belek Üniversitesi’nin tez yazım kılavuzu (sayfa yapısı, yazı tipi, punto, satır aralığı, kapak formatı, kaynakça stili – APA, MLA, Chicago vb.) kesin kurallar içerir. Bu kurallara uymamak, tezinizin şekil itibarıyla reddine veya puan kırılmasına neden olabilir. Kılavuzu dikkatle okuyun ve her detayı uygulayın.
- Kaynak Gösterme ve Alıntı Hataları: En sık yapılan hatalardan biri, başka bir yazardan alınan fikirlerin veya doğrudan alıntıların kaynağının gösterilmemesidir. Bu, istemeden de olsa intihal sayılır. Her alıntı ve her fikir için mutlaka doğru şekilde (metin içi ve kaynakçada) referans verin. Bitirdikten sonra intihal raporu almak akıllıca olacaktır.
- Dil ve Anlatım Sorunları: Günlük konuşma diliyle yazmak, karmaşık ve anlaşılmaz cümleler kurmak, imla ve noktalama hataları yapmak tezinizin ciddiyetini zedeler. Yazdıklarınızı yüksek sesle okuyarak anlaşılırlığını test edin, dil bilgisi kontrolü yapın veya bu konuda yardım alın.
- Görsel ve Tabloların Etkisiz Kullanımı: Tablo, şekil ve grafikler numaralandırılmadan, başlıksız ve kaynak belirtilmeden konulmamalıdır. Her bir görselin metin içinde mutlaka atıfta bulunularak açıklanması gerekir.
4. İçerik ve Yöntem Hataları
Tezinizin bilimsel çerçevesi ile ilgili yapılan hatalar, çalışmanın değerini doğrudan düşürür.
- Zayıf veya Eksik Literatür Taraması: Konunuzla ilgili önemli kaynakları atlamak veya sadece özetleyip eleştirel bir sentez yapmamak. Literatür bölümü, sadece başkalarının söylediklerini listelemek değil, onları birbiriyle konuşturup kendi tezinizin zeminini hazırlamaktır.
- Yöntem Bölümünün Eksik veya Belirsiz Olması: Araştırmanızı nasıl yaptığınız anlaşılmıyorsa, bulgularınıza güvenilmez. Nicel bir çalışmada örneklemin nasıl seçildiği, anketin güvenilirliği; nitel bir çalışmada verilerin nasıl analiz edildiği netçe açıklanmalıdır. Karmaşık analizler için veri analizi yardımı alınabilir.
- Bulgular ve Tartışmanın Karıştırılması: Bulgular bölümü sadece verilerin nesnel sunumudur (ne bulduk?). Tartışma bölümü ise bu bulguların ne anlama geldiğinin, literatürle nasıl örtüştüğünün yorumlandığı yerdir (bu ne demek?). Bu iki bölümü birbirine karıştırmayın.
- Sonuç Bölümünün Zayıf Olması: Sonuç, sadece özet değildir. Çalışmanın ana argümanını, katkısını, sınırlılıklarını ve gelecek araştırmalar için önerileri içermelidir.
5. Son Kontrollerde Yapılan Gözden Kaçmalar
Tezi bitirdikten sonra yapılan son dakika hataları da sık görülür.
- Özet (Abstract) ve Anahtar Kelimelerin İhmal Edilmesi: Özet, tezinizin mini bir habercisidir. Amaç, yöntem, temel bulgular ve sonucu kısa ve net anlatmalıdır. Anahtar kelimeler doğru seçilmelidir.
- İçindekiler, Şekiller ve Tablolar Listesinin Hatalı Olması: Otomatik oluşturulan bu listelerin sayfa numaralarının ve başlıklarının tezin içiyle birebir uyumlu olduğundan emin olun.
- Kaynakçada Eksik veya Format Hatası: Metin içinde referans verdiğiniz her kaynak, kaynakçada tam ve doğru biçimde yer almalı; kaynakçada olan her kaynağa da metin içinde atıf yapılmalıdır.
✅ Antalya Belek Üniversitesi’nde tez sürecinizi bu sık hatalardan uzak, sorunsuz ve başarılı bir şekilde tamamlayın. Planlı çalışın, kılavuzlara uyun, danışmanınızla iletişim halinde olun ve profesyonel destek almaktan çekinmeyin. Akademik çabanızın karşılığını almanız dileğiyle. 🎯
